Stoły są meblami tak powszechnymi, że wydają się niemal banalne. Okazuje się jednak, że to meble niezwykle ciekawe, funkcjonalne i różnorodne. Mają wiele zastosowań, dzięki czemu sprawdzają się w różnych pomieszczeniach i aranżacjach. Sprawdź zatem, z czego robi się stoły, jakie mają formy, funkcje i zastosowania.

Stół — niebanalna historia tego mebla

Historia stołu jest niezwykle długa. Prototypowe meble z płaskim blatem umieszczonym na pewnej wysokości od podłogi pojawiły się już w starożytnym Egipcie. Były to meble niewielkie, z blatem okrągłym lub prostokątnym osadzonym na jednej masywnej nodze. Wykorzystywano je jako stanowiska robocze, również w celach religijnych — do eksponowania przedmiotów kultu i przeprowadzania obrzędów.

Nieco inaczej wyglądały stoły w starożytnej Grecji, gdzie okrągły blat (również niewielki) najczęściej wsparty był na trzech nogach. Tu stoły nabrały już klasycznej funkcji — wykorzystywano je podczas uczt, uroczystości i biesiad.

Warto wspomnieć, że już w czasach starożytnych znane były stoły składane i mobilne. Łatwo można było je zatem przenosić i rozstawiać w miejscach, w których były potrzebne. W starożytnej Grecji takie meble po uczcie wynoszono z sali, aby stworzyć miejsce do tańców i zabawy.

Choć historia stołów jest długa, trzeba podkreślić, że w czasach starożytnych były one domeną bogaczy. Wykopaliska archeologiczne wskazują, że meble te tworzono nie tylko z drewna, ale też z marmuru i brązu. Nogi były bogato zdobione, pięknie rzeźbione i inkrustowane drogimi materiałami. Niższe klasy społeczne zdecydowanie nie mogły sobie na nie pozwolić. Uważa się więc, że pierwsze stoły służyły możnym, a chłopi musieli zadowolić się jedzeniem na taboretach, z naczyniami trzymanymi a kolanach.

Dopiero około V wieku naszej ery pojawiają się proste stoły wykonane z surowego drewna. Brak zdobień i kosztownych dodatków wskazuje, że były to meble tanie, dostępne dla każdego, prawdopodobnie często też robione samodzielnie na własne potrzeby. Tu funkcjonalność wzięła górę nad formą, a stoły nabrały klasycznego wyglądu, który zachowały do dziś.

Stół średniowieczny i współczesny

Co ciekawe, w historii designu stołów (jak i innych mebli) obserwujemy pewną cykliczność. Starożytne meble były piękne, wytworne i drogie, w średniowieczu dominowały formy proste i funkcjonalne. Tu również pojawiają się duże stoły refektarzowe. Powstały w klasztorach na potrzeby mnichów, którzy o wyznaczonych godzinach wspólnie udawali się na posiłki. Były to meble o prostej budowie i obszernych, czasem bardzo długich blatach wspartych najczęściej na czterech nogach.

Z klasztorów takie meble przeniknęły do karczm i gospód, które w średniowieczu rozwijały się bardzo prężnie, a następnie do domów prywatnych. Siadano przy nich najczęściej na długich ławach bez oparcia lub taboretach (klasyczne krzesła upowszechniły się bowiem znacznie później).

W Renesansie powróciła moda na wybujałe wzornictwo i przepych. Na piękne meble pozwolić sobie mogła szlachta, ale też bogatsi kupcy i mieszczanie. Eleganckie, rzeźbione nogi i blaty wykonywane z drogich materiałów były symbolem statusu i majętności. To również czasy rozkwitu rzemiosła. To właśnie wizja i umiejętności rzemieślników decydowały o jakości, cenie i prestiżu wykonywanych przez nich stołów i innych mebli.

Rewolucja przemysłowa przyniosła powrót do form prostszych. Wynikało to przede wszystkim z nowych narzędzi i środków obróbki materiałów. Pojawiły się automatyczne piły z napędem wodnym, a później parowym i elektrycznym. Pozwalały one na szybką produkcję równych, prostych elementów, ale nie dawały możliwości tworzenia form bardziej skomplikowanych. Ograniczono więc rolę rzemieślników i roboty ręcznej na rzecz szybkiej produkcji masowej.

Nie trwało to jednak długo. W wieku XX pojawiły się bowiem nowe możliwości. Plastik, płyty meblowe i laminaty, a także udoskonalone procesy technologiczne i nowe metody obróbki materiałów ożywiły rynek meblarski i przywróciły niebanalne, wybujałe wzornictwo. Ukoronowaniem tego postępu technologicznego są współczesne maszyny CNC. To narzędzia sterowane komputerowo, pozwalające na niezwykle precyzyjną obróbkę materiałów i tworzenie właściwie dowolnych form trójwymiarowych.

Nowoczesne stoły — nie tylko minimalizm

Dziś żyjemy oczywiście w kolejnej fazie tego cyklu. Popularne są meble minimalistyczne, o bardzo prostej konstrukcji, wyraźnie zaznaczonej formie i eleganckim, ale nie dekoracyjnym designie. Warto jednak zauważyć, że choć minimalizm dominuje, to nie zawładnął rynkiem całkowicie. Owszem, przenika on w zasadzie wszystkie nowoczesne projekty, ale nie oznacza to wcale, że na rynku brakuje stołów o wybujałych formach, ciekawym stylu, niebanalnej kolorystyce czy rozbudowanej funkcjonalności. Wręcz przeciwnie. Dziś możemy kupić takie stoły, jakie nam się tylko zamarzą — jeśli nie w formie gotowej, to na indywidualne zamówienie.

Materiały, z których robi się stoły

Stoły od zarania wykonuje się z przeróżnych materiałów. Wykorzystuje się drewno, metal, kamień, szkło, wiklinę i tworzywa sztuczne. Każdy z materiałów ma inne właściwości, wytrzymałość, wagę, odporność na warunki atmosferyczne itd. Wykonane z nich stoły różnią się zatem nie tylko wyglądem, ale również przeznaczeniem czy trwałością.

Stoły drewniane

Za najbardziej klasyczne uznaje się jednak stoły drewniane. To nie dziwi. Drewno jest przecież materiałem łatwo dostępnym, a przy tym bardzo solidnym i pięknym. Stoły z drewna towarzyszą więc ludzkości od tysiącleci. Służyły biednym i bogatym na całym świecie i do dziś są doskonałym wyborem dla każdego, kto szuka wysokiej jakości i świetnego wyglądu.

Współcześnie wiele osób obawia się, że drewniane stoły łatwo uszkodzić i zniszczyć. Że zagrażają im wilgoć, temperatury, a nawet szkodniki (np. korniki). O stołach drewnianych myślą więc wyłącznie jako o meblach do salonu czy jadalni, gdzie panują względnie bezpieczne warunki.

Jednak odpowiednio zaimpregnowane i zabezpieczone drewno doskonale znosi również niekorzystne warunki. Poddane właściwej obróbce, wysezonowane i zabezpieczone nadaje się do kuchni, a nawet na ogród. Rzecz jasna dużą rolę odgrywa tu także jakość samego drewna. Dlatego stoły dębowe i bukowe są najlepszym wyborem. Przy właściwej eksploatacji przetrwają one nie lata, a dziesiątki lat.

Drewniane stoły to jednak nie tylko solidność, ale także doskonały wygląd. Rysunek usłojenia i barwa drewna pomagają stworzyć przytulny, ciepły klimat w domu. Drewno doskonale też wpisuje się w rozmaite aranżacje — tak klasyczne, jak i nowoczesne.

Stoły fornirowane

Popularnością cieszą się również stoły fornirowane. To ciekawa, ekonomiczna alternatywa dla litego drewna. W istocie są to stoły z płyty meblowej pokrytej cienką warstwą drewna (fornirem). Wysokiej jakości forniry zapewniają solidność, odporność na uszkodzenia i warunki zewnętrzne, a przede wszystkim doskonały wygląd mebli.

Wybierając stoły fornirowane, warto kierować się nie tylko ich relatywnie niską (w porównaniu z litym drewnem) ceną. Należy zwrócić uwagę także na grubość forniru i gatunek drewna, z jakiego jest zrobiony. Powinno to być drewno twarde, najlepiej buk, dąb lub orzech.

Wysokiej klasy fornirowane stoły wyglądem niemal nie odbiegają od tych z drewna litego. Trzeba jednak pamiętać, że nie są tak trwałe. Mimo wszystko warstwa forniru jest tu naklejona na płytę meblową. Może się więc odklejać, może dojść do jej przebicia itd. Sama płyta meblowa jest natomiast wyjątkowo podatna na wilgoć, od której pęcznieje. Gdy do tego dojdzie, mebel jest bardzo trudny do naprawienia. Często bardziej opłaca się po prostu kupić nowy. W przypadku stołu z drewna litego renowacja jest znacznie łatwiejsza i tańsza, co znacząco przedłuża żywotność mebla.

Stoły metalowe

Stoły metalowe to fenomen ostatnich lat. Na falę popularności wyniosła je moda na industrial (styl loftowy). I choć w loftach zakorzeniły się na dobre, wyszły także poza nie. Stoły metalowe doskonale wpisują się bowiem w charakter wszystkich nowoczesnych aranżacji — np. minimalistycznych, modernistycznych czy high-tech.

Trzeba jednak zaznaczyć, że kategoria stołów metalowych jest nieco myląca. Nie są to bowiem meble w całości wykonane z metalu. Najczęściej mają blaty drewniane, z płyty, ale też kamienia czy szkłą. Metalowa jest natomiast podpora — nogi, cokół, płozy czy inne konstrukcje, na których osadza się blat.

W całości metalowe stoły spotykamy raczej jako meble warsztatowe czy socjalne i choć pojawiają się one czasem we wnętrzach loftowych, nie są tak powszechne.

Inne materiały

Przegląd materiałów na stoły nie kończy się na drewnie, fornirze, płycie meblowej i metalu. Wybierać można również blaty szklane (choć częściej pojawiają się one w stolikach kawowych niż dużych stołach jadalnianych). Są też blaty kamienne, z lastryko, a nawet betonu. Świetnie sprawdzają się w ogrodach, ale także w aranżacjach industrialnych, a jeśli postawimy na marmur, również we wnętrzach glamour czy innych stylach o mocno dekoracyjnym i wytwornym charakterze. Stoły ogrodowe często wykonuje się natomiast z rattanu, wikliny, a nawet plastiku.

Wybierając stoły, warto oczywiście zwracać uwagę nie tylko na blat. Istotny jest także materiał, z jakiego zrobiona jest podpora. Czy to będą nogi, płozy, czy cokół, powinny być solidne, stabilne i odporne na obciążenia. Najlepsze będzie oczywiście lite drewno lub metal.

Cechy i funkcje stołów

Stół wydaje się meblem bardzo prostym — to w istocie płaski blat umieszczony na pewnej wysokości nad podłogą. Jeśli jednak przyjrzymy się tym meblom bliżej, okazuje się, że są niezwykle różnorodne. Odmienny może być sam sposób podniesienia blatu, ale także jego kształt i wielkość. Dodatkowo stoły można wyposażyć w systemy rozkładania (powiększania blatu), regulację wysokości i różne dodatkowe moduły. Sprawdźmy więc, jakie cechy i funkcje odróżniają jeden stół od drugiego.

Nóżki, płozy i cokoły

Klasyczny stół kojarzy się z blatem wspartym na czterech nogach symetrycznie rozmieszczonych w rogach blatu. Rzeczywiście taka forma jest bardzo popularna, ale wcale nie jedyna. Jak już wspomniałem, pierwsze znane stoły ze starożytnego Egiptu miały jedną nogę, a te z Grecji trzy. Dziś spotykamy też stoły na cokołach, płozach, a także na skomplikowanych, geometrycznych konstrukcjach z metalu.

Istotne jest, że sposób podparcia blatu wpływa nie tylko na wygląd mebla, ale też na jego funkcjonalność i wygodę użytkowników. Te najpopularniejsze, prototypowe stoły na czterech nogach zapewniają najwięcej miejsca pod blatem. Pozwalają więc na wygodne biesiadowanie, bo dają dużo przestrzeni na nogi siedzących przy nim osób. Z tego względu najczęściej wybierane są właśnie do jadalni, salonu czy ogrodu jako stoły biesiadne.

Jeśli wybieramy stoły na cokole lub jakiejś centralnie umieszczonej i rozbudowanej konstrukcji (jak np. w modelu Adao), powinniśmy pamiętać, że podpora zabiera sporo miejsca pod blatem. Takie stoły dobrze pasują jednak do kuchni. Rozbudowana podpora sprawia, że świetnie komponują się tu jako alternatywa dla wyspy kuchennej.

Kształt blatu

Kolejny istotny aspekt stołu to kształt (i wielkość) blatu. Ta cecha również determinuje wygląd, jak i funkcjonalność. Kształt blatu wpływa bowiem na jego wymiary, a zatem na ilość miejsc.

Stoły jadalniane są najczęściej prostokątne (lub eliptyczne), ponieważ zapewniają więcej miejsca dla biesiadników, dając im jednocześnie łatwy dostęp do rzeczy na blacie. Stół prostokątny może też być bardzo długi, a więc pojemny. Dlatego są to meble nie tylko dla 6, ale nawet dla 12 i powyżej 12 osób.

Potrzeba zapewnienia dostępu do całej powierzchni blatu sprawia, że stoły kwadratowe i okrągłe są mniejsze. Zbyt duża średnica sprawiłaby bowiem, że nie dałoby się sięgnąć rzeczy na środku blatu. W związku z tym takie meble najczęściej przeznaczone są dla maksymalnie 4 osób. Sprawdzą się więc w kuchni, na balkonie czy tarasie np. do śniadania lub wypicia kawy z koleżanką.

Omawiając kształty blatu, warto wspomnieć o stołach naturalnym blatem. To modele z blatem wykonanym z jednego kawałka drewna z zachowaną oryginalną krawędzią. To meble niepowtarzalne, bo każdy blat jest tu inny nie tylko ze względu na unikatowy układ słojów, ale też właśnie z uwagi na kształt krawędzi.

Rozkładany, czy nierozkładany stół?

Ważną cechą stołów jest możliwość ich rozkładania, a więc powiększenia powierzchni blatu. Stoły nierozkładane mają blat jednolity, o stałych wymiarach. Chętnie wybierane są jako stoły kuchenne, ale też jadalniane do pomieszczeń, w których mamy z góry ustaloną i stałą przestrzeń — a więc tam, gdzie po prostu nie ma miejsca na większy mebel.

Większą funkcjonalność oferują stoły rozkładane, przy czym systemy mogą być tutaj dwa. Stoły rozkładane z pełnym blatem mają jednolity blat główny. Spod niego wysuwa się dodatkowe moduły — najczęściej dwustronnie, choć są też modele (np. Vigo), w których przesuwa się cały blat główny, by wydobyć pojedynczą dostawkę z jednej strony.

Z kolei stoły rozkładane z dzielonym blatem mają główny blat złożony z dwóch równych części, które rozsuwają się na boki, tworząc na środku miejsce na dodatkowy moduł.

Niezależnie od systemu, stoły rozkładane pozwalają na szybkie i proste stworzenie dodatkowych miejsc, np. dla gości. Są to zatem idealne stoły biesiadne, które na co dzień, w formie złożonej, posłużą domownikom, a przy specjalnych okazjach (imprezach, świętach itp.) mogą pomieścić także dodatkowe osoby.

Dodatkowe funkcje i udogodnienia

Stoły mogą też mieć rozmaite dodatkowe funkcje i udogodnienia. Coraz częściej spotyka się modele z regulowaną wysokością nóżek, co pozwala na stabilizację mebla nawet na nierównych powierzchniach. Dostępne są także modele z regulowaną wysokością blatu, co daje większe możliwości dopasowania stołu do wzrostu użytkowników czy funkcji konkretnego mebla.

W stołach kuchennych czasem spotkać można szuflady podblatowe idealne np. na sztućce i inne utensylia. Z kolei w stołach do salonu czasem montuje się podblatowe półki (tak jak w stolikach kawowych), na których można trzymać czasopisma, gry planszowe i inne elementy przydatne w pokoju dziennym.

Japończycy produkują nawet specjalne stoły dla posiadaczy kotów. Takie meble mają pod blatem półkę dla pupila, a w samym blacie specjalny otwór, przez który kot może obserwować biesiadników.

Opcji jest więc bardzo dużo i każdy zainteresowany może znaleźć stół doskonale dostosowany do jego osobistych wymagań i preferencji.

Style stołów do różnych aranżacji

Funkcjonalność stołu jest niezwykle ważna, ale równie istotny jest jego wygląd i dopasowanie do wystroju wnętrza. Na szczęście i tu wybór jest ogromny. Bez trudu znaleźć można stoły klasyczne i nowoczesne, a nawet stoły ekskluzywne idealne do bogatych aranżacji stylizowanych.

Nowoczesne stoły to meble minimalistyczne, o wyraźnie uproszczonej formie bez dodatków, udziwnień i dekoracji. Funkcja dominuje tu nad formą, ale nie oznacza to wcale, że są to meble brzydkie. Wręcz przeciwnie — minimalistyczny design jest bardzo elegancki, a jego urok płynie z idealnie dobranych proporcji, wysokiej klasy materiałów i dużej precyzji wykonania.

Takie stoły doskonale pasują do nowoczesnych wnętrz, nie tylko w twardym minimalu. Świetnie wpiszą się w aranżacje loftowe, skandynawskie czy modernistyczne, a więc tam, gdzie liczy się przejrzystość wystroju i jego funkcjonalność.

Dla miłośników nieco bardziej wybujałego designu również znajdą się odpowiednie modele. Stoły stylizowane, takie jak Paris czy Bona, pięknie komponują się z wnętrzami klasycznymi, jak i stylizowanymi. To świetny wybór np. do stylu glamour czy pałacowego, ale także jako interesujący akcent w klasycznych aranżacjach.

Stoły do kuchni, jadalni, salonu i na ogród

Wiemy już, że stoły to meble bardzo różnorodne — o odmiennych formach, wymiarach i funkcjach, a zatem również o różnych zastosowaniach. Warto więc nieco bliżej przyjrzeć się temu, jakie stoły są odpowiednie do różnych pomieszczeń i celów.

Stół jadalniany

Stoły do jadalni służą do spożywania posiłków i przyjmowania gości. Meble te powinny więc łączyć wysoką funkcjonalność (związaną tu głównie z zapewnieniem wygodnego miejsca do biesiadowania) z reprezentacyjnym charakterem (czyli dobrym wyglądem).

Ważną kwestią są wymiary stołu jadalnianego. Powinien on zapewnić miejsce dla rodziny i gości. Dlatego uznaje się, że dobry stół do jadalni to model przynajmniej dla 6 osób. Właśnie tu świetnie spisują się stoły rozkładane, które w razie potrzeby dadzą miejsce dla dodatkowych biesiadników.

Kolejna sprawa to solidność i estetyka. Stół jadalniany jest mocno eksploatowany i narażony na uszkodzenia — przetarcia, uderzenia, ale też wysoką temperaturę czy wilgoć.

Świetnie spiszą się więc drewniane stoły do jadalni, które gwarantują stabilność, odporność na uszkodzenia mechaniczne, a przy właściwym wykończeniu również na rozlane napoje, gorące naczynia itp.

Taki stół należy rzecz jasna dopasować do aranżacji wnętrza, wybierając model o odpowiedniej formie i barwie spójnej z resztą wystroju.

Stół do salonu

Główna funkcja stołu do salonu jest taka sama jak stołu jadalnianego. Jest nią zatem biesiadowanie. Zanikła już bowiem moda na osobne jadalnie i pomieszczenia te łączy się z salonem w mieszkaniach o otwartym planie.

Warto jednak zaznaczyć, że stół w salonie ma też dodatkowe funkcje, których zazwyczaj nie ma stół w wydzielonej jadalni. Służy bowiem nie tylko do spożywania posiłków. Wykorzystywany jest także do pracy, odrabiania lekcji przez dzieci czy spędzania czasu wolnego na grach i zabawach w gronie rodzinnym lub koleżeńskim.

Stół do salonu powinien więc być funkcjonalny i reprezentatywny jak ten w jadalni. Warto także zwrócić szczególną uwagę na jego trwałość i łatwość utrzymania w czystości.

Istotna jest także jego estetyka. O ile w wydzielonej jadalni cały wystrój powinien być spójny i dopasowany do jednego stylu aranżacji, o tyle w salonie często wydziela się strefę ze stołem w sposób nieformalny. Można to zrobić, m.in. stosując nieco odmienny styl mebli niż w wypoczynkowej części salonu.

Jeśli więc strefa relaksu utrzymana jest w minimalu, w strefie jadalnianej można wykorzystać bardziej dekoracyjny stół lub odwrotnie. Warto przy tym zachować jednak pewne podobieństwa — np. jednolitą paletę barw czy te same materiały. Pozwala to wyróżnić obie strefy, ale nie zaburza spójności całego wystroju.

Stół kuchenny

Kuchenny stół pełni nieco inne funkcje niż ten w salonie czy jadalni. Nawet jeśli stosowany jest do spożywania posiłków, to głównie w gronie rodzinnym. Jemy tu przeważnie śniadania i przekąski między posiłkami, obiad spożywając jednak w jadalni (wydzielonej lub połączonej z salonem). Stół do kuchni to także dobre miejsce na kawę lub herbatę — samemu, z partnerem lub przyjaciółką. 

Mebel ten nie musi być więc duży i najczęściej wybiera się modele dla 4, a nawet dla 2 osób. Dobrze sprawdzają się tu zatem stoły kwadratowe i okrągłe.

Stół kuchenny może też służyć jako dodatkowy blat roboczy. Ustawiony centralnie zastąpi wyspę kuchenną. Warto jednak w takim wypadku wybrać model o wysoko osadzonym blacie, przy którym wygodnie będzie pracować na stojąco. W tym kontekście świetnie też spisują się stoły na cokole lub centralnie umieszczonej konstrukcji z metalowych profili.

W przypadku stołu kuchennego istotna jest też wysoka odporność na niekorzystne warunki — wilgoć, plamy i wysokie temperatury (np. od stawianych tu garnków czy kubków z napojami).

Stół ogrodowy

Warto wspomnieć także o stołach ogrodowych. Przy ich wyborze najważniejsza jest odporność na warunki atmosferyczne — tak opady, jak i zmienne temperatury oraz promieniowanie UV. Wbrew powszechnej opinii, stoły drewniane spisują się tutaj doskonale, o ile są wykonane z solidnego, wysezonowanego i zaimpregnowanego drewna. Bardzo ważny jest także sposób ich wykończenia.

Poza drewnem na stoły ogrodowe doskonale nadaje się także kamień, rattan i tworzywa sztuczne. Przy tych ostatnich trzeba jednak pamiętać o stabilności i wadze mebli. Plastikowe stoły ogrodowe są wysoce odporne na warunki atmosferyczne, ale są też bardzo lekkie i mogą się przewracać na wietrze.

Stoły to zatem tylko z pozoru proste i banalne meble. W rzeczywistości ich wybór wcale nie jest łatwy. Trzeba się przy nim kierować funkcjonalnością, trwałością i estetyką, a ta zależy od formy, materiałów, sposobów wykończenia czy zastosowanych systemów i modułów. Przed zakupem stołu warto więc dobrze przemyśleć, do czego mebel będzie wykorzystany, gdzie chcemy go umieścić i w jakiej aranżacji ma się znaleźć.