Materac do łóżka to zasadniczy element wpływający na komfort snu i zdrowie. Źle dobrany może być przyczyną nie tylko niewyspania, ale też poważnych dolegliwości ze strony układu ruchowego. Warto zatem wiedzieć, jak wybrać materac — na co zwrócić uwagę i czym się kierować przy jego zakupie.

Dobry materac — czemu jest tak ważny?

Odpowiedni materac to najważniejszy element łóżka, od którego w największej mierze zależy wygoda i odpowiednia postawa ciała w czasie snu. Ma to niebagatelne znaczenie dla dobrostanu całego organizmu. Pamiętajmy, że w łóżku spędzamy niemal ⅓ życia (przy założeniu, że śpimy około 8 godzin na dobę).

Dobry sen jest niezwykle istotny dla kondycji fizycznej i psychicznej. Od jego ilości i jakości zależy wiele procesów fizjologicznych, bo sen jest czasem regeneracji i regulacji działania organizmu. To, jak wybrać materac, ma więc kluczowe znaczenie dla sprawności i jakości życia każdego człowieka.

Obecnie na rynku dostępne są materace różnego typu. Mają odmienną budowę, która wpływa na ich parametry. Niezależnie od konstrukcji dobry materac powinien dopasowywać się do kształtów ciała i podpierać je na całej długości. Dzięki temu w czasie snu mięśnie są odciążone i nie napinają się. To oczywiście wpływa na komfort, ale także na zdrowie. Leżenie przez wiele godzin w nieprawidłowej pozycji prowadzi bowiem do dolegliwości bólowych, a w dalszej perspektywie nawet do stanów zapalnych czy zwyrodnień w układzie ruchowym.

Jak zatem wybrać materac, który będzie odpowiedni? To kwestia indywidualna — zależy od budowy ciała, wagi czy preferowanej pozycji snu. Nie ma więc materacy uniwersalnie dobrych i odpowiednich dla wszystkich. Wybór zawsze musi być podejmowany w oparciu o analizę osobowych cech użytkownika. Warto zatem wiedzieć, jakie kryteria należy brać pod uwagę.

Rodzaje materacy

Zacznijmy od tego, że materace dzielą się na różne typy w zależności od ich budowy i wykorzystanych materiałów. Konstrukcja materaca wpływa zasadniczo na jego właściwości. Dlatego zastanawiając się, jak wybrać materac, zacząć należy właśnie od typu. Najważniejsze rodzaje to materace sprężynowe (kieszeniowe i bonellowe), piankowe (z różnego typu pianki) i hybrydowe (łączące zalety obu poprzednich typów).

Materace sprężynowe

Materace sprężynowe mogą mieć rozmaitą konstrukcję, ale wszystkie wyposażone są w sprężyny zapewniające elastyczność i odpowiadające za stopień miękkości.

Wyróżnić warto materace bonellowe, które są nowym podejściem do tradycyjnej konstrukcji ze sprężynami połączonymi ze sobą. Współczesne materace tego typu są produktami wysokiej jakości. Nie mają więc nic wspólnego ze skrzypiącymi i niewygodnymi modelami, które mogą kojarzyć starsi czytelnicy.

Nowoczesne materace bonellowe mają sprężyny połączone, a więc pracujące wspólnie jako jeden układ. Oznacza to, że brakuje w nich wyraźnie oddzielonych stref twardości. Takie modele nie dopasowują się zatem idealnie do kształtów ciała, co jest ich wyraźną wadą. Niemniej mogą być odpowiednie dla osób o masywnej budowie i dużej wadze. Podtrzymują bowiem całe ciało i lepiej rozkładają siły nacisku, dzięki czemu dłużej zachowują swoją formę.

Modele bonellowe są coraz bardziej wypierane przez materace kieszeniowe, takie jak np. Rodos. W tych konstrukcjach każda sprężyna umieszczona jest w osobnej kieszeni i działa niezależnie od innych. Nacisk w jednym miejscu nie wpływa więc na pracę obszarów sąsiadujących. Oznacza to, że materace kieszeniowe zapewniają punktowe podparcie poszczególnych części ciała, czyli, że materac dopasowuje się do sylwetki. Co więcej, w takich materacach możliwe jest wyróżnienie różnych stref twardości — wystarczy zastosować sprężyny o innych parametrach. Materace kieszeniowe zapewniają więc znacznie większą wygodę, lepiej odciążają mięśnie, bo dobrze podpierają każdy fragment ciała.

Szczególnym typem materacy kieszeniowych są modele multipocket. Ich konstrukcja opiera się na tej samej zasadzie, ale sprężyny są mniejsze i jest ich więcej. To oczywiście sprawia, że materac jest jeszcze bardziej elastyczny i zapewnia jeszcze lepsze podparcie punktowe.

Materace piankowe

Materace piankowe, jak sama nazwa wskazuje, zbudowane są z pianki. Jest to jednak dosyć szeroka kategoria. Nowoczesne pianki mają bowiem bardzo różne parametry, a same materace mogą być wykonane z jednego lub kilku jej rodzajów.

Warto tu zaznaczyć, że materace piankowe to nie tylko nie najlepiej kojarzące się “gąbki” (pianki poliuretanowe starego typu), które po pierwsze są bardzo miękkie, a po drugie szybko się wyrabiają. Tego rodzaju modele polecane są w zasadzie tylko dzieciom. Zapewniają bowiem dobrą cyrkulację powietrza, a przy małej wadze również niezłe podparcie ciała.

Współczesne materace piankowe to jednak przede wszystkim materace termoelastyczne i wysokoelastyczne wykonane z innowacyjnych materiałów zapewniających wygodę i trwałość produktu.

Materace wysokoelastyczne

Materace z pianki wysokoelastycznej (np. modele Elba, Borneo czy Teneryfa) również wykonuje się z poliuretanu. Jest to jednak materiał gęstszy, o zwiększonej twardości i elastyczności. Dzięki temu jest odpowiedni nawet dla cięższych osób. Materace wysokoelastyczne dobrze też tłumią drgania, są więc odpowiednie do łóżek dwuosobowych, bo nie przenoszą ruchów drugiej osoby. Zapewniają wygodę i dobre podparcie na całej długości ciała. Takie materace mogą też mieć różne strefy twardości dla poszczególnych części ciała — np. głowy, ramion, brzucha itd.

Materace termoelastyczne

Bardziej zaawansowane technologicznie są materace z pianki termoelastycznej, takie jak Malta, Aqua, Samos czy Green. Ten materiał dopasowuje się do ciała w wyniku nacisku, jak i temperatury. Co więcej, mówi się, że to materace, które “zapamiętują” kształty ciała. Rzeczywiście, jeśli położymy się na takim materacu, będzie się on powoli uginał, dopasowując do obciążenia w różnych miejscach. Kiedy wstaniemy, materac również powoli (w miarę obniżania się temperatury) będzie wracał do swojego pierwotnego kształtu, przez jakiś czas “pamiętając” wcześniejszy nacisk i formę.

Materace termoelastyczne są bardzo wygodne, bo uginają się odpowiednio w zależności od nacisku poszczególnych części ciała. Oznacza to, że idealnie podpierają całą sylwetkę i najlepiej minimalizują napięcie mięśniowe, niezależnie od pozycji śpiącego. Takie materace poleca się zatem jako medyczne — odpowiednie dla osób z różnymi schorzeniami układu ruchowego.

Warto również zauważyć, że materace piankowe to nie tylko modele z jednego rodzaju materiału. Często spotyka się materace warstwowe, w których łączy się pianki termoelastyczne i wysokoelastyczne oraz inne materiały, jak w modelach Aloe Vera lub Silvero.

Materace hybrydowe

Materace hybrydowe to połączenie rozwiązań sprężynowych i nowoczesnych pianek. Przykładem jest model Jawa, którego rdzeń stanowią sprężyny kieszeniowe, ale na nich znajduje się warstwa pianki termoelastycznej. Takie materace zapewniają większy komfort niż same konstrukcje sprężynowe. Niemniej nie dopasowują się do ciała aż tak dobrze jak materace z samej pianki termoelastycznej.

Mogą natomiast być dobrym wyborem dla osób o większej wadze, ponieważ sprężyny zapewniają im lepsze podparcie niż sama pianka, w którą takie osoby mogą się nadmiernie zapadać. Takie materace to zatem pewien kompromis między sprężystością całej powierzchni i dobrym podparciem punktowym.

Wielkość materaca ma znaczenie

Wybór typu materaca to jedno, ale nie można też zapomnieć o jego odpowiednich wymiarach. Niestety, wiele osób postępuje tutaj błędnie i zaczyna od ramy łóżka, do której dobiera materac. Tymczasem kolejność powinna być odwrotna — to ramę (i stelaż) należy dopasować do materaca, który zaspokoi potrzeby i spełni indywidualne wymagania. Zatem jak wybrać materac odpowiedniej wielkości?

Pierwszą kwestią jest to, czy szukamy materaca do łóżka jednoosobowego, czy dwuosobowego. Materac dla jednej osoby powinien mieć przynajmniej 80, a najlepiej 90 cm szerokości, choć wiele zależy tu od cech indywidualnych użytkownika.

W przypadku łóżek dwuosobowych również trzeba kierować się indywidualną budową ciała i preferencjami obu użytkowników. Niemniej zakłada się, że minimalna szerokość dla jednego śpiącego powinna być nie mniejsza niż 70 cm, ale optymalnie powinno to być 80, a nawet 90 cm. Każda para powinna jednak indywidualnie sprawdzić, jakie wymiary jej pasują.

Niekiedy istotna może być także niestandardowa długość materaca. Ogromna większość modeli na rynku ma długość 200 cm (co dotyczy zarówno materacy, jak i łóżek oraz stelaży). Może to być niewystarczające dla osób bardzo wysokich i wtedy zazwyczaj trzeba szukać rozwiązań niestandardowych lub produktów robionych na indywidualne zamówienie.

Często pomijaną kwestią jest też trzeci wymiar materaca, czyli jego wysokość. Tymczasem ma ona dosyć duże znaczenie dla komfortu, a w niektórych przypadkach też dla funkcjonalności. Przede wszystkim materac — czy to piankowy, czy sprężynowy — ugina się pod naciskiem, a to oznacza, że nie może być zbyt niski (bo dociśniemy go aż do stelaża). Przyjmuje się więc, że komfort zapewniają materace mające około 20 cm wysokości. Dla osób o dużej masie ciała konieczne mogą być jednak wyższe modele, takie jak 25-centymetrowa Etna czy 27-centymetrowa Grenada Visco Lux.

Jak wybrać materac o odpowiedniej twardości?

Osoby zastanawiające się, jak wybrać materac odpowiedni dla siebie, najczęściej pytają o twardość. Rzeczywiście jest to parametr zasadniczy, od którego w największym stopniu zależy wygoda i zdrowie.

Stopień twardości materaca determinuje bowiem, jak zachowa się pod różnym obciążeniem. Należy więc ją dobierać indywidualnie, w zależności od osobistej wagi i budowy użytkowników.

Materace miękkie (typu H1) są zatem odpowiednie dla lekkich osób i tych, które lubią uczucie otulenia. W taki materac można się bowiem zapaść nieco głębiej, szczególnie jeśli jest to model piankowy. Niestety, są to modele nieodpowiednie dla cięższych użytkowników, ponieważ nie zapewniają dostatecznego podparcia przy dużym nacisku.

Średnio twarde materace (typu H2) to najbardziej uniwersalne modele. Są odpowiednie dla osób o przeciętnej budowie ciała. Dobrze sprawdzają się zatem zarówno dla nieco lżejszych, jak i odrobinę cięższych. W związku z tym mogą być optymalnym wyborem dla par o różnej (ale relatywnie bliskiej średniej) budowie. Jeśli partnerzy mają znacznie różne typy budowy, rozważyć warto zastosowanie do jednego łóżka dwóch węższych materacy o różnej twardości.

Materace twarde (typu H3, a nawet H4) to z kolei dobry wybór dla osób masywnych, o większych gabarytach i tych, które lubią spanie na twardszym podłożu. Zwiększona twardość to większa odporność na obciążenia i lepsze podparcie w strefach, w których nacisk jest duży.

Trzeba tu jeszcze zwrócić uwagę na ważną rzecz. Do dziś dosyć silnie zakorzeniony jest mit, że spanie na twardym jest dobre dla kręgosłupa. Nie jest to jednak prawda (a przynajmniej nie zawsze). Choć w niektórych schorzeniach układu ruchowego rzeczywiście poleca się sen na twardszym podłożu, nie jest to uniwersalnie korzystne. Odciążenie mięśni i prawidłowe, naturalne ułożenie ciała zapewnia materac dopasowujący się do ciała, a więc podpierający jego różne partie z odpowiednią, adekwatną do nacisku siłą. Nie może on więc być ani zbyt  twardy, ani zbyt miękki.

Na co jeszcze zwrócić uwagę, wybierając materac?

Co jeszcze warto brać pod uwagę, wybierając materac? Oczywiście jakość użytych materiałów i wykonania. Kwestie techniczne dotyczące pianek, pokrowców czy wypełnień mogą być trudne do zrozumienia dla laików.  Jednak opinie samych użytkowników o produktach i producentach są łatwo dostępne w internecie i dosyć miarodajne. Warto więc po prostu wybierać materace uznanych marek i modele cieszące się popularnością.

Nowoczesne materace mają też rozmaite parametry, funkcje i właściwości dodatkowe. Mogą być wykonane z materiałów zapewniających lepszą wentylację czy gwarantujących zwiększony komfort termiczny. Dostępne są także materace z warstwami antybakteryjnymi, które są odpowiednie dla alergików (np. model Nature), a nawet materace z barierą chroniąca przed elektrosmogiem (falami elektromagnetycznymi), takie jak model Bio. Wybór jest naprawdę duży i zależy od indywidualnych preferencji oraz potrzeb.