Meble fornirowane cieszą się stale rosnącą popularnością. Łączą bowiem zalety wyposażenia z płyty meblowej z eleganckim wyglądem mebli z litego drewna. Są więc lekkie, funkcjonalne i stosunkowo tanie, a przy tym urzekają naturalnym rysunkiem usłojenia i fakturą drewna. Niestety, fornir łatwo uszkodzić. Warto więc wiedzieć, jak naprawić, odświeżyć czy odrestaurować meble fornirowane.

Co to znaczy, że meble są fornirowane i po co się to robi?

Meble fornirowane wykonywane są przeważnie z różnego typu drewnopochodnych płyt meblowych. To materiał lżejszy, łatwiejszy w obróbce, a przede wszystkim tańszy od litego drewna, dlatego szturmem podbił współczesne rynki meblowe.

Niestety, płyty meblowe mają też liczne wady. Przede wszystkim są podatne na uszkodzenia i szybkie zużycie. Same w sobie nie prezentują się też zbyt elegancko, dlatego okleja się materiałami, które mają zarówno chronić, jak i zasłaniać płytę meblową ze względów estetycznych. Najczęściej stosowane (bo najtańsze i najprostsze w użyciu) okleiny meblowe wykonuje się z folii PVC. Może mieć ona różną grubość i właściwości zapewniające np. odporność na promienie UV. Na foliach wykonuje się nadruki, które często imitują fakturę innych materiałów — np. drewna.

Folia jest rozwiązaniem ekonomicznym, ale niezbyt eleganckim. Naniesione na nią nadruki często szybko się wycierają, a samą folię łatwo uszkodzić. Przebita okleina przestaje też chronić płytę meblową przed wilgocią, ta puchnie więc, tworząc nieestetyczne bąble, które są bardzo trudne do usunięcia.

Znacznie trwalsze i bardziej estetyczne są więc meble fornirowane. Fornir również jest rodzajem okleiny, ale naturalnym. To nic innego, jak cienkie płaty prawdziwego drewna, którymi okleja się fronty, blaty i korpusy mebli.

Elementy fornirowanych mebli mają więc rdzeń wykonany z płyty meblowej (choć zdarza się, że robi się je też z litego drewna tanich gatunków), a zewnętrzne warstwy z drewna naturalnego (w formie forniru). Dzięki temu łączą one atuty obu materiałów — ekonomiczność, lekkość i łatwość obróbki płyty meblowej z oryginalnym, niepowtarzalnym i ekskluzywnym rysunkiem usłojenia. Fornir jest też mniej podatny na uszkodzenia niż większość folii PVC do oklejania mebli, choć wiele zależy tu od grubości płatów — im grubsze, tym oczywiście mocniejsze.

Atutem fornirowanych mebli jest również to, że w przeciwieństwie do tych oklejanych folią, łatwiej jest je odrestaurować czy odświeżyć. Fornir można bowiem wymienić w całości lub dosztukować tylko jego kawałki.

Najczęstsze uszkodzenia mebli fornirowanych

Meble fornirowane to przede wszystkim tańsza alternatywa dla mebli z litego drewna. Niestety, są też bardziej podatne na uszkodzenia. Warto zaznaczyć, że im cieńsza jest drewniana okleina, tym łatwiej ulega zniszczeniu.

Fornir, jako materiał z drewna, pracuje pod wpływem zmian temperatur i wilgoci. Przesuszony i właściwie pielęgnowany kurczy się i może pękać. Przerwanie wierzchniej powłoki naraża oczywiście rdzeń mebla na dostęp wilgoci. To może z kolei doprowadzić do wypaczenia i powstawania pęcherzy — zarówno na samym fornirze, jak i w głębszych warstwach mebla.

W wyniku obciążeń mechanicznych, zadrapań czy uderzeń fornir może też ulegać przetarciom, odpryskom lub złamaniom. Najczęściej zdarza się to na krawędziach i narożnikach mebli — rantach stołów czy blatów komód i szafek.

Naprężenia między warstwami materiału, wysokie temperatury oraz zastosowanie nieodpowiednich substancji klejących może też prowadzić do odklejania się forniru. Takie uszkodzenia również przeważnie występują na krawędziach i w miejscach łączenia płatów forniru. Zdarza się bowiem, że w dużych meblach, takich jak szafy, szerokie regały czy witryny, oklejenie korpusu wymaga użycia kilku pasów forniru.

Meble fornirowane, tak samo, jak te z litego drewna, są też podatne na czynniki zewnętrzne. Niewłaściwie zabezpieczone i pielęgnowane drewno odbarwia się z czasem pod wpływem promieni UV. Miejscowe odbarwienia mogą też powstawać w wyniku kontaktu z wysokimi temperaturami — np. kiedy postawimy na meblu gorący kubek. Możliwe jest też wnikanie w materiał różnych substancji, co prowadzi do powstania trwałych plam.

Na szczęście istnieją skutecznie sposoby na odnowienie, odświeżenie i odrestaurowanie mebli fornirowanych.

Jak odnowić meble fornirowane?

W zależności od rodzaju i skali uszkodzenia mebli fornirowanych istnieją dwie zasadnicze metody ich naprawy — poprzez uzupełnienie ubytków lub całkowitą wymianę okleiny. Drugim sposób opiszę dokładniej w kolejnym akapicie. Teraz skupię się natomiast na tym, jak odświeżyć meble fornirowane bez wymiany całej powłoki.

Meble fornirowane, podobnie jak te z drewna litego, z czasem mogą nabierać szlachetności. Wiekowe drewno ma głębszą barwę i często lepiej widoczny rysunek usłojenia. Dlatego w przypadku drobniejszych uszkodzeń warto zostawić starą powłokę i jedynie uzupełnić jej ubytki czy nieco ją odświeżyć.

Jeśli mamy do czynienia z płytkimi zadrapaniami mebli fornirowanych, a sama okleina jest dostatecznie gruba, uszkodzenie można delikatnie przeszlifować drobnym papierem ściernym, a następnie pomalować, polakierować lub zaolejować. Tym samym sposobem możemy usunąć trwalsze plamy czy przebarwienia powłoki.

Zdarza się jednak, że uszkodzenie forniru jest głębsze i odsłania wewnętrzną warstwę elementu — zazwyczaj jest to płyta meblowa. W takim wypadku konieczne będzie usunięcie uszkodzonego fragmentu okleiny i dosztukowanie nowego kawałka. Ważne jest oczywiście, by doklejony element był tej samej grubości, z tego samego gatunku drewna i w tej samej barwie co reszta forniru. Kupując fornir, szczególnie w sklepach internetowych, należy też szczególnie uważać, ponieważ wiele osób pod tą nazwą sprzedaje okleiny PCV z drewnopodobnym nadrukiem. Pamiętajmy, że oryginalny fornir to po prostu cienki płat drewna.

Uzupełnienie ubytków forniru

Uzupełnienie ubytków mebli fornirowanych przeprowadza się w kilku krokach:

1. Z odpowiednio dobranego kawałka forniru wycinamy element, który zastąpi uszkodzony fragment okleiny. Musi on mieć takie wymiary, by w całości zasłaniał uszkodzenie. Warto też ciąć jak najprostsze kształty, ułatwi to dobre dopasowanie elementów i zamaskowanie łączeń. Pamiętajmy też, żeby zwrócić uwagę na kierunek, w którym układają się słoje drewna.
2. Wycięty fragment przykładamy do miejsca uszkodzenia i ołówkiem odrysowujemy jego kształt na powierzchni mebla.
3. Bardzo ostrym nożykiem introligatorskim wycinamy fragment uszkodzonej okleiny, a następnie zdejmujemy go, w razie konieczności wspierając się ostrym dłutem.
4. Powierzchnię wycięcia, jak i tył elementu, który będziemy wklejać, dokładnie oczyszczamy i odtłuszczamy, stosując odpowiednie środki. Trzeba tu zwrócić uwagę, by użyte substancje nie rozpuszczały klejów wykorzystanych przy produkcji płyty meblowej.
5. Docięty fragment forniru dokładnie smarujemy klejem, najlepiej specjalnie do tego przeznaczonym. W sprzedaży są też dostępne forniry, które już mają warstwę klejącą. Wystarczy je wtedy tylko przyłożyć do powierzchni i przeprasować gorącym żelazkiem (koniecznie przez jakiś materiał!). Przyklejony fornir należy dokładnie docisnąć i poczekać, aż klej w pełni zwiąże.
6. Kiedy klej wyschnie, możemy delikatnie przeszlifować powierzchnię mebla w miejscu łączenia nowego forniru ze starym. Pomoże to zamaskować połączenie, usunie ostre krawędzie i wyrówna powierzchnię.
7. Ostatni krok to zastosowanie odpowiednio dobranej bejcy, lakieru lub oleju.

Zdarzyć się może, że docięty fragment nie będzie pasował idealnie i powstanie większa szczelina między nowym i starym fornirem. Można ją zamaskować specjalnymi szpachlami do drewna lub retuszującym woskiem w sztyfcie.

Nie zawsze też można idealnie dobrać barwę forniru, szczególnie kiedy chcemy odnowić mebel stary, który już nieco zmienił odcień. W takim wypadku lepiej postawić na odrobinę ciemniejszy kolor niż cały mebel. Taka “łatka” będzie się mniej rzucała w oczy niż element jaśniejszy od tła.

Jak wymienić fornir na meblach?

Meble fornirowane nie są nowym wynalazkiem. Niektóre egzemplarze mogą być już nieźle wysłużone, a ich uszkodzenia bywają na tyle duże, że próby łatania nie mają sensu. W takim wypadku konieczna może być wymiana całej okleiny. Taki zabieg warto też przeprowadzić, jeśli chcemy odmienić wygląd mebli, zmienić ich charakter czy dopasować do nowej aranżacji pomieszczenia. Dzięki temu np. ciemną komodę możemy zmienić na mebel jasny lub odwrotnie. Możemy też dopasować pojedyncze, kupione osobno elementy do zestawu mebli z jednej kolekcji.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że forniry to nie tylko surowe drewno, ale również okleiny malowane. Szczególnie popularne są ostatnio meble z białymi frontami, np. takie jak kolekcja Bianco. Mając meble fornirowane, nie musimy rezygnować z takiego wyglądu. Bez trudu dostaniemy biały (lub w dowolnym innym kolorze) fornir, który możemy wykorzystać na frontach, tworząc niepowtarzalne meble w stylu skandynawskim.

Jak przeprowadzić wymianę forniru?

Wymianę forniru przeprowadza się w następujących krokach:

1. Ostrym dłutem lub nożem podważamy krawędź starego forniru i zrywamy go z powierzchni mebla. Odrywanie należy przeprowadzić ostrożnie i powoli. Zdarza się bowiem, że klej trzyma na tyle mocno, że wyrywa fragmenty płyty meblowej, szczególnie jeśli jest ona niskiej jakości.
2. Ewentualne ubytki w płycie uzupełniamy szpachlą do drewna, aby uzyskać płaską powierzchnię. Szpachlą odtwarzamy też wyszczerbione krawędzie i narożniki.
3. Po wyschnięciu szpachli dokładnie szlifujemy całą powierzchnię, by ją wyrównać i usunąć drobne niedoskonałości.
4. Myjemy, odtłuszczamy, a następnie gruntujemy płytę meblową odpowiednimi środkami.
5. Jeśli nie kupiliśmy forniru na wymiar, docinamy go odpowiednio i smarujemy klejem (chyba że ma własną warstwę klejącą).
6. Przyklejamy fornir do mebla i dokładnie go dociskamy na całej powierzchni.
7. Po całkowitym wyschnięciu kleju przeprowadzamy końcową obróbkę — dokładnie odcinamy wystające fragmenty okleiny, usuwamy wycieki kleju i drobnym papierem szlifujemy krawędzie.
8. Jeśli to konieczne, przygotowujemy powierzchnię do lakierowania lub malowania poprzez szlifowanie, oczyszczenie i odtłuszczenie forniru.
9. Teraz pozostaje tylko nałożyć lakier, bejcę, farbę lub olej.

Czym pomalować meble fornirowane?

Meble fornirowane można malować, bejcować, olejować czy lakierować, czyli wykańczać tak samo, jak zwykłe drewno. Do malowania forniru należy zatem wybierać te same produkty, które przeznaczone są do malowania drewna. Warto zwrócić uwagę na to, by wybrane oleje czy farby miały właściwości impregnujące i chroniące przed wilgocią, promieniami UV oraz innymi czynnikami zewnętrznymi.

Naturalny rysunek usłojenia to oczywiście wielka zaleta mebli fornirowanych. Wyeksponujemy go, stosując odpowiednie lakiery, bejce lub oleje, które są transparentne. Mogą one lekko zmienić odcień drewna — rozjaśnić je lub przyciemnić — ale nie zasłonią struktury słojów.

Czasem jednak chcemy zakryć ten naturalny rysunek, np. kiedy zależy nam na wspomnianych już białych frontach. Odpowiednie będą wtedy emalie do drewna, dzięki którym można uzyskać efekt matu lub połysku.

Właściwie pielęgnowane i okresowo odświeżane meble fornirowane posłużą przez długi czas i będą tańszą, choć nie tak trwałą alternatywą dla mebli z drewna litego.